 Prof. Dr. İlhami Ünlüoğlu Prof. Dr. Ayşegül Yıldırım Kaptanoğlu Prof. Dr. Cahit Özer AİLE SAĞLIĞI MERKEZ YÖNETİMİ
Türkiye Aile Hekimliği Vakfı ISBN 978-605-86746-0-8 Akademi Uluslararası Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti Musa Dayı Sok. No: 7 Kat: 3 Dülek İş Merkezi Mecidiyeköy / İstanbul T. 0212 258 33 51 F. 0212 258 33 61 www.akademiyayinevi.com / info@akademiyayinevi.com Bu kitabın bütün yayın hakları, Türkiye Aile Hekimliği Vakfına aittir. Tasarım ve dağıtımı Akademi Uluslararası Yayıncılık Ltd. Şti.’ne (Akademi Yayınevi) verilmiştir. Kitap içerisinde yer alan bilgi ve görsel materyallerle ilgili sorumluluk her konunun yazarına aittir. Fikir ve Sanat Eserleri Yasası gereği kitabın tamamı veya bir bölümü yazılı olarak TAHEV’den izin alınmaksızın basılamaz, yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Kaynak olarak belirtilmesi koşuluyla alıntı yapılabilir. UYARI Yayıncı, editör ve yazarlar bu kitaptan dolayı meydana gelebilecek hastaya veya ekipmanlara ait zarar ve hasarlardan sorumlu değildir. Tıbbi bilgiler son yıllarda hızla değişmektedir. Tedavi ve ilaç uygulamaları sürekli değiştiği için standart güvenlik uygulamaları ve standart ilaç dozları her zaman başvurulacak ana kaynak olma özelliğini korumalıdır. Bölüm 1: Aile Hekimliğinin Tarihçesi ve Gelişimi....................................1 Prof. Dr. İlhami ÜNLÜOĞLU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Eskişehir Bölüm 2: Aile Sağlığı Merkezi Yönetimi ................................................11 Doç. Dr. Ayşegül Yıldırım Kaptanoğlu Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi. Sağlık Yönetimi Bölümü. Sağlık Ekonomisi Anabilim Dalı Başkanı. Aile Hekimliği Uzmanı, Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Uzmanı. Hastane İşletmeciliği Doktoru, İstanbul Bölüm 3: Aile Sağlığı Merkezinde İnsan Kaynakları Yönetimi ............36 3.1: Sağlık Hizmetlerinde Örgütlenme............................................36 Doç. Dr. Mehmet Uğurlu Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Kliniği Eğitim Sorumlu, Ankara 3.2: Özlük İşleri (Aile Sağlığı Merkezi ve Toplum Sağlığı Merkezi Açısından).......................................................................................... 44 Doç. Dr. Mehmet Uğurlu Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Kliniği Eğitim Sorumlu, Ankara 3.3: Aile Sağlığı Merkezi İnsan Kaynakları Yönetimi...................... 69 Uz. Dr. Aylin Baydar Artantaş Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başasistanı, Ankara 3.4: Aile Sağlığı Merkezlerinde İş Tanımları.................................... 72 Doç. Dr. Mehmet Uğurlu Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Ankara Bölüm 4: Aile Sağlığı Merkezinde Sağlık Ekonomisi............................ 84 Doç. Dr. Ayşegül Yıldırım Kaptanoğlu Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Sağlık Ekonomisi Anabilim Dalı Başkanı, İstanbul Bölüm 5: Aile Sağlığı Merkezlerinde Finansman Yönetimi ve Maliyet Muhasebesi......................................................................................................92 Doç. Dr. Ayşegül Yıldırım*, Doç. Dr. Cahit Özer** *Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Sağlık Ekonomisi ABD Başkanı, İstanbul **Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Hatay Bölüm 6: Sağlık Hizmeti Planlaması ve Pazarlaması..........................114 Doç. Dr. Cahit Özer Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Hatay İÇİNDEKİLER Bölüm 7: Aile Hekimliğinde Bilişim Sistemleri.................................... 130 Uzm. Dr. Erdinç Yavuz Rize 1 Nolu Aile Sağlığı Merkezi, Rize Bölüm 8: Gezici ve Yerinde Sağlık Hizmetleri.......................................148 Uzm. Dr. Ruşen Topallı Giresun Teyyaredüsü Aile Sağlığı Merkezi, Giresun Bölüm 9: Aile Hekimliğinde Laboratuvar Yönetimi.............................166 Doç. Dr. Olgun Göktaş*, Doç. Dr. Kurtuluş Öngel** *Uludağ Üniversitesi Aile Sağlığı Merkezi, Bursa **Tepecik Eğitim Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği, İzmir Bölüm 10: Aile Sağlığı Merkezinde Bağışıklama Hizmetlerinin Koordinasyonu ve Soğuk Zincir Yönetimi...................................................175 Uzm. Dr. Kazım TIRPAN Kemal Nurhan MANİ Aile Sağlığı Merkezi, Eskişehir Bölüm 11: Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde ve Aile Sağlığı Merkezlerinde Kalite ve Akreditasyon........................................................195 Uzm. Dr. Ruşen Topallı*, Uzm. Dr. Erdinç Yavuz** *Giresun Teyyaredüsü Aile Sağlığı Merkezi, Giresun **Rize 1 Nolu Aile Sağlığı Merkezi, Rize Bölüm 12: Aile Hekimliğinde Performans Yönetimi............................221 Doç. Dr. Yeşim Uncu, Doç. Dr. Züleyha Alper Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, Bursa Bölüm 13: Sağlık Hukuku ve Sağlık Mevzuatı......................................227 13.1: Aile Hekimliği ve Aile Sağlığı Merkezi İle İlgili Mevzuat..... 227 Doç. Dr. Mehmet Uğurlu Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Kliniği Eğitim Sorumlu, Ankara 13.2: Aile Sağlığı Uygulamalarında Çalışan Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Elemanı’nın Hukuki Sorumluluğu, Hukuki ve Cezai Yükümlülüğü................................................................................... 251 Doç. Dr. Yusuf Üstü Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara 13.3: Aile Hekimi ve Malpraktis ..................................................... 260 Doç. Dr. Yusuf Üstü Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara 13.4: Aile Sağlığı Merkezi’ni Kiralayanın ve Kiracının Hukuki Yükümlülükleri ............................................................................... 268 Doç. Dr. Yusuf Üstü, Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara Bölüm 14: Aile Sağlığı Merkezlerinde Adli Hekimlik Hizmetleri........278 Uzm. Dr. Murat Çevik*, Uzm. Dr. Nebi Sökmen**, Doç. Dr. M. Mustafa Arslan*** *Kazan Hamdi Eriş Devlet Hastanesi, Başhekim Yardımcısı, Ankara **Aydın Merkez 4 Nolu Aile Sağlığı Merkezi, Aydın ***Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı, Hatay Bölüm 15: Tıbbi Etik Hasta ve Hekim Hakları.......................................296 Prof. Dr. Ömür Elçioğlu Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı, Eskişehir Bölüm 16: Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde İletişim Kavramı ve İletişim Becerileri ..........................................................................................320 Doç. Dr. Ayşegül Yıldırım Kaptanoğlu Marmara Universitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü. Sağlık Ekonomisi Anabilim Dalı Başkanı, İstanbul Bölüm 17: Evde Bakım Konusunda Gelişmeler ve Aile Hekimliği......339 Doç. Dr. Haluk Mergen*, Prof. Dr. İlhami Ünlüoğlu**, Prof. Dr. Ömür Elçioğlu * Nilüfer 18 No’lu Uludağ Üniversitesi Aile Sağlığı Merkezi, Bursa **Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı, Eskişehir *** Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı, Eskişehir Bölüm 18: Aile Sağlığı Merkezlerinde Eğitim Modellerinin Yönetimi, Eğitim Süreçleri.............................................................................................358 Doç. Dr. Dilek Toprak*, Uzm. Dr. Güzin Zeren Öztürk** *Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği, Eğitim ve İdari Sorumlusu, İstanbul **Şaban Özbek Aile Sağlığı Merkezi, İstanbul
Ülkemizde son yıllarda sağlık alanında yaşanan hızlı değişimlerin en önemlisi; destekleyenler, karşı çıkanlar, artıları ve eksileri ile Cumhuriyet tarihimizin en önemli kilometre taşlarından birisi olarak “aile hekimliği uygulaması”na geçilmesidir. Aile Hekimliği Uygulaması pilot uygulama ile birlikte tüm yurda hızla yayılırken yeni eğitim gereksinimleri ortaya çıkmıştır. Birinci basamak yönetimi aile hekimlerinin sahip olması gereken çekirdek yeterliliklerden birisidir. Önemi tıp eğitiminde hiç değinilmeyen ve hatta eğitim müfredatında yer verilmesi dahi düşünülmeyen konuların aile hekimlerinin ilgi alanına girmesiyle fark edilmiştir. Bu gelişmeler ışığında; Aile Sağlığı Merkezi(ASM) yönetimi alanındaki boşluğu doldurmak çalışanların sorunlarının çözümüne katkıda bulunmak, yeni göreve başlayan arkadaşlarımıza destek olmak, uzmanlık eğitimindeki eksikliği gidermek, tıp fakültesi stajyer ve internlerine konuyu eğitim aşamasında tanıtmak ve mesleğe hazırlanmalarına yol göstermek amacı ile arkadaşlarımla birlikte bir kitap yazmayı planladık. Esasında bu düşüncede olan iki ekip bir araya geldik ve Türkiye Aile Hekimliği Vakfı’nın (TAHEV) desteği ile bu projeye başladık. Kitabin editörlüğünü; Doç. Dr. Ayşegül Yıldırım Kaptanoğlu ve Doç. Dr. Cahit Özer arkadaşlarımla birlikte yürüttük. Ülkemizde aile hekimliği alanında bir ilk olacak bu çalışmada; öncelikle bu alanda akademik, pratik ve idari deneyimi olan meslektaşlarımızı belirleyerek, bu konuda bizimle bu eserin yaratılmasında birlikte yürümeyi, zaman ayırmayı ve deneyimlerini paylaşmayı göze alan arkadaşlarımızla yola çıktık. Ö N S Ö Z AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ YÖNETİMİ Bu süreçte; aile hekimliği uygulaması ile ilgili mevzuatın hızlı değişimi ve bilhassa 02.11.2011 tarih ve 28103 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname sonrası ekip arkadaşlarımızın bir bölümü hazırlamış oldukları yazılarını revize etmek durumunda kaldılar. Aile hekimliği alanında bir ilki gerçekleştirmek için yola çıktık ve farklı disiplinlerden arkadaşlarımızın da katkısıyla, toplam 20 kişilik bir ekiple bu ürünümüzü sizlerle paylaşıyoruz. ASM Yönetimi ile ilgili her biri büyük birikim ve deneyim gerektiren bölümlerin bilimsel ve etik sorumluluğu yazarlara aittir. Sevgili Rıdvan Şahin de beraber yola çıktığımız arkadaşlarımızdan ve yazarlarımızdan birisidir. Umarız bu kitap daima hatırlanması için bir vesile olur. Kitabımızın ilk baskısını takiben gelecek geri bildirimler ışığında; mevzuat değişiklikleri ve deneyimlerimizin artması ile sonraki baskılarımızın gelişerek süreceğini umut ediyorum. Prof. Dr. İlhami ÜNLÜOĞLU Editörler adına BÖLÜM 1 1 AİLE HEKİMLİĞİNİN TARİHÇESİ VE GELİŞİMİ Aile hekimliği; birey ve ailesi için kesintisiz ve bütüncül bir sağlık hizmeti sunan, geniş anlamda biyolojik ve klinik bilimler ile davranış bilimlerini entegre eden bir uzmanlık dalıdır. Aile hekimliği, disipliner içeriğinin birçoğunu diğer klinik dallarla paylaşır, paylaşılan bu bilgiyi birleştirir ve onu birinci basamak sağlık hizmetini sunmakta kullanır. Diğer uzmanlık alanlarıyla bilgi paylaşımına ek olarak; aile dinamikleri, kişilerarası ilişkiler, danışmanlık ve psikoterapi gibi alanlarla da ilişkilidir. Aile hekimliğinin alanı tüm yaş, cinsiyet, organ, sistemler ve tüm hastalık olgularını kapsar (Ünlüoğlu, 2004). Aile hekimi tanımı; “Disiplininin prensipleri doğrultusunda eğitim almış uzman doktordur. Tıbbi bakım isteyen kişiye; yaş, cinsiyet ve hastalıktan bağımsız, kapsamlı ve sürekli sağlık bakımı sunmakla sorumludur. Bu bakımı, hastalarının kararlarına da saygı göstererek kendi aile, toplum ve kültürleri bağlamında verir. Yetenek ve değerlerini etkin ve güvenli bir sağlık bakımı vermek üzere geliştirmekle yükümlüdür.” şeklinde yapılmıştır (Dikici vd., 2007; WONCA, 2002). Bir başka tanımlamada aile hekimliği; insanı organ, doku ya da sistem olarak, yani “sadece biyolojik bir varlık olarak” değil; sosyal ve psikolojik özelliklerini de göz önüne alıp “bir bütün, bir birey olarak” değerlendirecek hekim arayışının yanıtıdır (Ünalan, 2004). Ülkemizdeki Aile Hekimliği Uygulamasında çalışmakta olan hekim veya diğer uzman hekimler de Aile Hekimi olarak adlandırılmaktadır. Bu konudaki yasal mevzuata göre; Aile Hekimi: Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini yaş, cinsiyet ve hastalık ayrımı yapmaksızın, her kişiye kapsamlı ve devamlı Prof. Dr. İlhami ÜNLÜOĞLU AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ YÖNETİMİ 2 olarak belli bir mekanda vermekle yükümlü, gerektiği ölçüde gezici sağlık hizmeti veren ve tam gün esasına göre çalışan aile hekimliği uzmanı veya Sağlık Bakanlığı’nın (SB) öngördüğü eğitimleri alan uzman tabip veya tabiptir (Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun (AHPUHK), 2004; Ünlüoğlu, 2008a). Aile Hekimliğinin Tarihçesi Aile hekimliğinin (Genel pratisyenlik) 18. yy. da Avrupa’dan Amerika’ya dönen ve cerrah olarak çalışmak istemeyen hekimlerin sayısının giderek artması ile doğmuş olduğu kabul edilir. Aynı dönemde İngiltere’de de benzer gelişmeler yaşandı ve “genel pratisyen” terimi ilk kez Lancet’te 19. yy.da kullanıldı. Böylece; genel pratisyenlik 18. yy.da Amerika’da doğmuş ve 19. yy.da İngiltere’de adını almış oldu (Mc Whinney, 1989; Ünlüoğlu, 2008a). 19. yy.da bilimdeki gelişmelerin tıp alanını da etkilemesiyle, uzmanlıklara ayrılma çalışmaları başladı. Başlangıçta uzmanlaşmanın hastalara zarar verebileceği endişesini taşıyanlar olmasına karşın; bilimsel, sosyal ve ekonomik faktörlerin karşı konulamaz baskısı ile uzmanlaşma kabul edilen bir gerçek oldu ve özellikle 20. yy.ın ilk yarısında uzmanlaşma eğilimi hızla arttı (Lyons ve Petrucelli, 1978; Mc Whinney, 1989; Rakel, 1990¸ Ünlüoğlu, 2004). 1923 yılında, bir dahiliye uzmanı olan Francis Peabody, “modern tıbbın sağlık hizmeti sunumunu çok fazla parçaya ayırdığı ve hızla, kapsamlı ve kişisel hizmet verecek genel tababete dönülmesi gerektiği” yolunda bir uyarı yaptı. Dr. Peabody’nin bu uyarısı zamanından önce yapılmış bir açıklama olarak kaldı, çünkü; iki dünya savaşı arasındaki dönemde, bu uzak görüşlü uyarı; ne toplum, ne de tıp dünyası tarafından algılanabildi ve uzmanlaşma eğilimi 1950’lere kadar güç kazanarak devam etti (Rakel, 1990; Ünlüoğlu, 2004). Bilimdeki gelişmelerin paralelinde, hızla uzmanlaşmanın da etkisinde; tıpta “hasta yoktur, hastalık vardır” görüşü ile; kişilerin sadece hastalıkları üzerinde duruluyordu. Zamanla her hastalığın kişiye göre değişiklikler gösterebileceği görülünce; olayın sosyal ve psikolojik boyutları ortaya çıktı. Bu gelişmelerin sonucu olarak; bugün insanın fizik ve sosyal çevresi ile bir bütün olduğu, insanı bu bütün içinde değerlendirmek gerektiği, sağlığın ve hastalıkların bir bütün olarak ele alınması gerektiği görüşü kabul edildi (AHUD, 1994). Bu gelişmeler, aile hekimliğinin II. Dünya Savaşı sonrasında gelişmesine yol açtı. Birinci basamakta hizmet sunacak hekimlerinde özel eğitim alması gereği ortaya çıktı ve zamanla da bu, bir uzmanlık eğitimi şeklinde gelişti. İngiltere’de aile hekimliği/genel pratisyenlik uygulamaları 1947 yılında başlamış ve 1979’da zorunlu hale getirilmiştir (Ünlüoğlu, 2008a). AİLE HEKİMLİĞİNİN TARİHÇESİ VE GELİŞİMİ Avustralya’da; 1958 yılında Avustralya Genel Pratisyenlik Kraliyet Koleji (RACGP) kuruldu. Aile hekimliği uzmanlık eğitimi 1973 yılında başladı ve giderek gelişti.1990 yılında eğitim sonunda RACGP sınavı zorunlu oldu. Benzer süreç, Kuzey Amerika kıtasında da yaşandı. Kanada Aile Hekimliği Koleji 1954 yılında kuruldu, 1966’da ise üniversitelerde Aile hekimliği kürsüleri oluşmaya başladı. ABD’de ise aile hekimliği 1960’lı yıllarda uzmanlık dalı olarak kabul edildi (Saatçi ve Sezer, 1996) Almanya’da birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hekimlerde mezuniyet sonrası farklı eğitimler söz konusu iken, aile hekimliği uzmanlık eğitimi 1960’lı yıllardan sonra giderek önem kazanmış ve ilk Aile Hekimliği Anabilim Dalı 1976’da Hannover Tıp Fakültesi’nde çalışmalarına başlamıştır. 1978’de Alma Ata’da düzenlenen konferansın önemli sonuçlarından birisi de; dünya ülkelerine, çağdaş tıp anlayışının bir sonucu olarak “2000 Yılında Herkese Sağlık” başlığı altında toplanan bir takım hedefler ve stratejiler gösterilmiş olmasıdır. Özellikle birinci basamak sağlık hizmet sunumunun kendine özgü bilgi ve koşullar içerdiği ve bunun uzmanlaşmış hekimlerce verilmesi gerektiğinin vurgulanmasıyla, tüm dünyada bu konudaki çalışmalar hız kazanmış; ülkeler sağlık sistem ve politikalarını bu görüş doğrultusunda yeniden gözden geçirmişlerdir. Avrupa Konseyi 1986 yılında Avrupa Topluluğu üyesi ülkelerin birinci basamak sağlık hizmetlerinin sunumunda görev alacak hekimlerin tıp fakültesi mezuniyeti sonrası en az 2 yıl aile hekimliği eğitimi almış olması gerektiğini karara bağlamış ve bu uygulamaya başlanması için 1 Ocak 1995 tarihini hedef olarak belirlemiştir. Bu kararda esas önerilen aile hekimliği uzmanlık eğitimi süresi 3 yıldır (Saatçi ve Sezer, 1996; Ünlüoğlu, 2008a). Aile hekimliği uzmanlık eğitimi; İspanya’da 1979, İtalya ve Norveç’te 1985, Yunanistan’da 1986, Portekiz’de 1987, Fransa’da ise 1990 yılında başlamıştır. Almanya’da birinci basamakta çalışacak hekimler için uzmanlık eğitimi 1994 yılından itibaren zorunlu hale gelmiştir (Saatçi ve Sezer, 1996). 1994 yılında Ontario’da Dünya Sağlık Örgütü ve WONCA tarafından ortak düzenlenen konferansın sonuç bildirgesinde ; “Aile hekimliğinin, modern tıp eğitiminin karşı karşıya olduğu sorunları çözebilecek, bunun için en iyi eğitimi sağlayabilecek tıp disiplini” olduğu vurgulanmıştır (Paycı ve Ünlüoğlu, 2004). İşte hem aile hekimliği, hem de genel pratisyenlik adıyla anılan, ülkeden ülkeye değişmekle birlikte; temel tıp eğitiminden sonra uzmanlık eğitimi gerektiren birinci basamak uzmanlığı dünyada bu aşamalarla gelişti. Bugün aile hekimliği ABD’nden Küba’ya, İngiltere’den Çin Halk Cumhuriyeti’ne kadar farklı siyasal sistemleri olan pek çok ülkede, farklı finansman modelleriyle uygulanmaktadır (Çağlayaner, 1997; Saatçi ve Sezer, 1996). Türkiye’de Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Gelişimi ve Aile Hekimliği Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu takip eden dönemde; hükümet tabiplikleri kuruldu. Hükümet tabipliği, en büyük gereksinimlerinden biri olan görev tanımına; ancak; 26 Ağustos 1958’de yayımlanan “Vilayet Sıhhat Müdür ve Hükümet Tabipleri ile Belediye Sağlık Müdür ve Belediye Tabiplerine ait Vazife Talimatnamesi” ile kavuştu. Çok fazla olan beklentileri hiçbir zaman tam olarak karşılayamayan hükümet tabipliği sisteminin görev tanımına ulaşması; üç yılını tamamlamadan, 5 Ocak 1961’de sağlık ocaklarının kuruluşunu temel alan 224 sayılı “Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun” kabul edildi (Çağlayaner, 1997). Bir süre sonra da; 154 sayılı “Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirildiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkında Yönerge” yürürlüğe girdi. Hükümet tabiplerinin görevi de, (104 maddede toplanan 252 kalem görev) sağlık ocaklarının görevleri içine katıldı ve böylece sağlık ocaklarının görev tanımı çok genişlemiş oldu. 224 sayılı yasa, temelde; finansmanla ilgili maddelerden yoksun olarak yasalaşması ve hükümet tabipliğinin son derece geniş görev tanımını devralması nedeniyle istenen sonucu vermedi (Çağlayaner, 1997). Ayrıca yasanın hazırlık aşamasında gerek üniversiteler, gerekse politikacılar ile yeterince paylaşım olmaması, uygulama döneminde yasanın benimsenmemesine yol açmıştır. Sosyalleştirme yasası ile bağlantılı diğer yasalar arasında uyumsuzluklar yasanın uygulanabilirliğini etkilemiştir. Zaman içinde yasanın öngörülen değerlendirme ve güncelleştirmeleri yapılamamıştır. Hızla artan kentleşme nedeniyle de, zaman içinde yasa kent yaklaşımı açısından yetersiz kalmıştır (Ünlüoğlu, 2008a). Birinci basamak sağlık hizmetlerinde daha kaliteli bir sunum arayışında olan ülkemizde, 1970–1980 döneminde dünyada yaşanan gelişmeler ışığında, aile hekimliği tartışılmaya başlandı. Bu konuda; Aile hekimliğinin 5 Temmuz 1983 tarihinde Tababet Uzmanlık Tüzüğü’nde yer alması, genelde, başlangıç olarak kabul edilirse de, tıp tarihimiz incelendiğinde; ilginç örneklerin varlığını saptamak mümkündür. A.S. Desnonsan’ın İ.Edhem Murat tarafından dilimize çevrilen “Aile Tabibi” kitabı Artin Asaduryan Şirket-i Mürettebiye devamı ekte kitapda lütfen oradan okuyunuz BEVERİDGE ve Sağlık Hizmeti DAĞILIMDA ÖNGÖRDÜĞÜ 5 FELAKET ŞUNLARDIR: Lütfen kendiniz tercüme ediniz Beveridge, however, was on to something in basing his report on the need to tackle five “giant evils”: 1.want, 2.disease, 3.ignorance, 4.squalor and 5. idleness. |
