Ayşegül Yıldırım Kaptanoğlu Health Law Social Security Law Health Economics

1. klavikula (köprücük) kemiği
2. skapula (kürek) kemiği
3. humerus (kol) kemiği
4. suprakondiler humerus bölgesi
5. radius boynu
6. ilyak kanat
7. radius kemiği
8. ulna kemiği
9. femur boynu
10. simfiz pubis
11. femur (uyluk) kemiği
12. suprakondiler femur bölgesi
13. patella kemiği (diz kapağı)
14. fibula başı
15. tibia (kaval) kemiği

Sinir Sistemi Çok hücreli, gelişmiş yapılı canlıların (insanlar, omurgalı ve bazı omurgasız hayvanlar) vücudu özel görevler yapan organ ve sistemlerden oluşur.

Vücudu oluşturan kalp, akciğer, kas, böbrek, mide… gibi organlar ile bazı organların oluşturduğu dolaşım, boşaltım, solunum, sindirim… gibi sistemlerin birbirine bağlı, koordineli ve ahenkli çalışmasını sağlayan, yöneten sisteme sinir sistemi denir.

İnsanda sinir sistemi vücudu etkileyen iç ve dış etkiler karşısında, organ ve sistemlerin çalışmasını düzenler. Sinir sistemi vücuttaki uyarılma, değerlendirme, uyarma, görevlerini etkili ve hızlı bir şekilde gerçekleştirir.

Sinir sistemi yapı ve görevlerindeki farklılığa dayanarak kısımlara ayrılır. Bunlar merkezi ve çevresel sinir sistemleridir. Merkezi Sinir Sistemi Sinir sisteminin yönetim ve değerlendirme ile ilgili kısmıdır. Vücudun idare merkezi olup organ ve sistemlerin çalışma düzenlerini ayarlar. Merkezi sinir sistemi özel sinirsel organlardan oluşur.

Kafatası ve omurga kemikleri arasında korunan bu sinirsel organlar beyin, beyincik, omurilik soğanı ve omuriliktir. a) Beyin: Merkezi sinir sisteminin en önemli organı olan beyin, kafatası içerisinde bulunur. Süngersi ve çok hassas yapıda olan beyni, kafatası kemikleri çarpma, vurma, darbe, mikroplar… gibi dış etkilere karşı korur. Milyonlarca sinir hücresinin örümcek ağı şeklinde birleşmesiyle oluşan beyin, simetrik yapılı olup sağ ve sol iki yarım küreden oluşur. Beyin yarım kürelerinin yüzeyinin girintili çıkıntılı yapıda olması beynin yüzeyini genişletir. Vücudun irade merkezi olan beyin, vücutta bilinçli şekilde yapılabilen yaşamsal olayları yönetir. Beynin görevleri arasında; • Duyu organlarından gelen bilgilerin değerlendirilmesi, • İskelet (kol-bacak) kaslarının çalıştırılması, • Öğrenme, düşünme, hafıza, hayal kurma, • Bilgi üretme, problem çözme, konuşma… bulunur. b) Beyincik: Kafatasının arka tarafında beyinle omurilik soğanı arasında bulunur.

Yapı ve görünüşü beyine benzediği için bu ismi almıştır. Sağlı sollu 2 yarım küreden oluşur ve yüzeyi girintili çıkıntılıdır. Beyincik vücudun denge organı olup düzenli kas hareketlerinin yapılmasını sağlar. Beyincik kulaktaki yarım daire kanalları, ayak tabanındaki ve gözdeki duyu hücrelerinden aldığı uyarıları değerlendirir.

Değerlendirme sonucunda beyinle etkileşerek iskelet kaslarının çalışma tempo ve düzenini ayarlar.

İnsanların ritimsel yürümesi, koşması örnek verilebilir. c) Omurilik Soğanı: Omurga kemikleri içerisinde beyinle omurilik arasında bulunu. Omuriliğin devamı şeklinde görülüp yapısı beyne benzemez. Dış kısmı düzdür.

İç organların yönetimi ile sinirsel iletimde görev yapar. Canlı yaşamı için çalışması şarttır. • Beyinle omurilik arasında sinirsel bilgi iletimini, • Kalp, akciğer, bağırsak, mide, damar… gibi iç organların istemsiz çalışmasını, • Çiğneme, yutma, nefes alma, aksırma… olaylarını kontrol eder. d) Omurilik: Omurga kanalı içerisinde yer alır. Omurgadaki omur kemikleri, bu sinirsel organı dış etkilere karşı korur. Omuriliğin dış kısmı düzdür.

Omurilik sinirleri kafatasından itibaren oturak kemiklerine kadar uzanır. Omurilik vücutta ağaç kökü şeklinde tüm vücuda, sinirsel dallar verir. Vücut ile merkezi sinir sitemi arasındaki bağlantıyı sağlar. Özellikle beyinle bağlantısında bir farklılık görülür. Vücudun sağ tarafını beynin sol tarafına ve vücudun sol tarafını da beynin sağ tarafına bağlar. Çalışması canlı yaşamı için şart olan omurilik;

Beyin, omurilik, omurilik soğanı ile vücut organları arasındaki sinirsel iletimi, • Ani ve güçlü etkilere karşı istemsiz tepki gösterilmesi (refleks) olaylarını kontrol eder. Çevresel Sinir Sistemi Lifsi yapıdaki sinir tellerinden (hücrelerinden) oluşur. Merkezi sinir sistemi organları ile vücut organları arasında uyarı, emir ve duyuları taşır. Duyu organlarından beyne uyarıları taşırken, beyin ve omurilikten kas ve salgı bezlerine emirleri iletir.

SİNİRLER VE ÖZELLİKLERİ Merkezi ve çevresel sinir sistemleri yapısal birim olan sinir hücrelerinden oluşur. Sinir hücrelerinin bir adı da nörondur. Sinir sisteminde milyonlarca nöron bulunur. Nöronlar genel olarak hücre gövdesi ve uzantılar olmak üzere 2 kısımdan oluşur. • Hücre Gövdesi: Çekirdek, sitoplazma ve organelleri taşır. Sinir hücresinin yönetilmesini ve yaşatılmasını sağlar.

Uzantılar: Uyarıları alma ve iletme görevini yapar. Uzantılar, 2 çeşit olup kısa ve çok sayıda olanına dentrit, uzun ve bir tane olanına akson denir. Sinir hücrelerinde taşınan sinirsel bilgilere (mesajlara) uyartı (impuls) denir. Bir sinir hücresi üzerinde uyartıların taşınma hızı sabittir. Sinir sistemindeki duyu nöronları merkezi sinir sistemine uyartıları taşırken, motor nöronlarda merkezi sinir sisteminden organlara doğru uyartıları taşır. Ayrıca akson üzerindeki mumsu yapıda yağlı miyelin tabakası bulunur. Miyelin tabakası akson ile çevresi arasında yalıtımı sağlayarak uyartıların iletim hızını artırır. Sinir sistemini oluşturan milyonlarca nöron arasındaki bağlantı yerine sinaps denir. Sinapslarda uyartılar kimyasal olarak taşınır. Sinapslar sayesinde tüm sinirler doğrudan yada dolaylı olarak birbirleriyle bağlantı kurar. Sinir sisteminde görevlerine göre 3 çeşit sinir hücresi bulunur.

Duyu Nöronları: Duyu organlarından beyne bilgi taşır. Motor Nöronlar: Beyin, beyincik, omurilik, omurilik soğanından vücut organlarına emirleri taşır. Ara Nöronlar: Beyin, beyincik, omurilik, omurilik soğanının yapısını oluşturur. Bilgi-işlem merkezleri olup sinirsel bilgi değerlendirmesini yaparlar. Not: Sinirsel bilgiler (uyartılar); nöronların dentrit ve aksonları üzerinde elektriksel değişmelerle iletilirken, nöronlar arasında da kimyasal değişmelerle iletilir.

REFLEKS OLAYI Duyu organlarına yapılan ani, hızlı ve güçlü uyarılara karşı kaslar, bezler… yardımıyla aynı şekilde tepki gösterilmesine refleks denir. Refleks davranışları bilinçsiz olarak yapılır ve omurilik tarafından yönetilir.

Refleks olayı vücudu koruyan bir mekanizmadır. Refleksler kazanılma şekline göre 2`ye ayrılır. a) Doğuştan kazanılan (şartsız) refleks: Kişinin kalıtsal yapısında bulunur. Doğumdan itibaren hayat boyu yaşamı etkiler. Nesilden nesile aktarılır. • Diken batan parmağın çekilmesi • Diz kapağına vurulduğunda ayağın uzatılması • Yüksek ışıkta göz bebeğinin küçülmesi • Gürültülü seste yere kapanma… b) Sonradan kazanılan (şartlı) refleks: Kişinin kalıtsal yapısından olmayıp öğrenilme sonucu sonradan kazanılır. • Limon sesini duyunca ağzın sulanması • Zil sesini duyan köpeklerin ağzının salya çıkarması • Bisiklet ve araba sürme davranışları
http://aysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya/bir.PDF