TEMEL HUKUK KAVRAMLARI (AÖF NOTLARINDAN ALINMIŞTIR)

KAYNAK-1

Hukuk kurallarını sosyal hayatı düzenleyen diğer kurallardan ayıran en önemli özellik, hukuk kurallarının maddi yaptırım ile desteklenmesidir.

Müeyyide; herhangi bir kuralın koymuş olduğu emir ve yasaklara uygun hareket etmeme, yap dediğini yapmama ya da yapma dediğini yapma durumunda karşılaşılacak tepki.

Hukuk kurallarının yaptırımları:

 Ceza: Kanunun suç işleyenlere uygulanmasını öngördüğü yaptırım.

 Cebri İcra: Borcunu yerine getirmeyen kimsenin devlet gücüyle borcunu yerine getirmeye zorlanması.

 Tazminat: Hukuka aykırı davranışlarıyla başkalarına zarar veren kimselerin verdikleri zararları ödemeye mahkum edilmeleri.

 Maddi

 Manevi

 Hükümsüzlük

 Yokluk: Kurucu unsurların bulunmamasıdır. Örn. Resmi evlendirme memuru önünde yapılmayan evlilik yok hükmündedir.

 Butlan: Kurucu unsurlar vardır ama işlem başından itibaren geçersizdir.

Mutlak Butlan: Hukuki işlemin kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olmakla beraber kanuna aykırı olmasıdır. Örn. Bir kimsenin amcası veya halası ile evlenmesi

Nisbi Butlan(Askıda İptal Edilebilirlik):Hukuki işlem kurucu unsurlara sahip ve kanuna uygundur. Fakat iradede sakatlık vardır. Örn. Sarhoş olan kimsenin evlenmesi.

 Tek Taraflı Bağlamazlık: Taraflardan sadece birinin sözleşme yapma ehliyetine sahip olmasıdır. Diğer taraf bu işlemden sorumlu değildir.

 İdari İşlemde İptal

Yokluk, mutlak butlan, nisbi butlan, tazminat, tek taraflı bağlamazlık medeni hukuk yani özel hukuktaki; cebri icra, ceza ve iptal kamu hukukundaki yaptırım türleridir.

Hukuk Türleri :

 Pozitif Hukuk=Dogmatik Hukuk=Yürürlükteki Hukuk=Olan Hukuk=Müspet Hukuk: Belli bir dönemde yürürlükte olan yazılı ve yazısız tüm hukuk kuralları.

 Mevzu Hukuk=Mevzuat  Hukuk: Yetkili makamlar tarafından yapılan yürürlükte olan hukuk kurallarının tümüne denir. Yetkili makamlar tarafında yazılı kurallar yapılır. Mevzuata örnek olarak, anayasa, kanun, uluslararası antlaşmalar, khk, tüzük, yönetmelik verilebilir.

 Tabii Hukuk=İdeal Hukuk=Doğal Hukuk: Olması gereken hukuktur.

 Tarihi Hukuk: Yürürlükte olmayan hukuk.

Hukuk kurallarının nitelikleri; genellik, soyutluk, kişilik dışı olma, süreklilik, yaptırıma dayalı olma.

Tarafların aksini kararlaştırabildikleri hukuk kuralları tamamlayıcı hukuku kurallarıdır. Örn. Bir borç ilişkisindeki faizin taraflar arasında yasal faiz oranlarından farklı olarak belirlenebilmesi.

Tarafların hukuki işlemlerdeki hususları veya beyanları yorumlayan kurallar yorumlayıcı hukuk kurallarıdır. Örn. Sözleşmede kullanılan ayın başı tabirinin ayın 1.günü olarak anlaşılması.

Mahkemeler tarafından verilen karara içtihat denir.

Yazılı ve yazısız kaynaklar bağlayıcı, yardımcı kaynaklar bağlayıcı değildir. Fakat içtihatı birleştirme kararları bağlayıcıdır. Bu kararlar resmi gazetede yayınlanır.

Kanun boşluğunun sebepleri; teknik ve bilimdeki gelişmeler, kanun koyucunun ihmalkar tutumu, sonradan yapılan değişiklikler, belirli durumlarda kanun koyucunun bilinçli olarak boşluk bırakması. Hukuk dışı alan ile kanun koyucunun kasıtlı susması, boşluk olarak nitelendirilmez.

Boşluk Türleri

 Kanun Boşluğu: Kanunda somut ya da uygulanabilir bir hükmün bulunmaması.

 Kural İçi Boşluk: Kanun koyucunun bilerek ve isteyerek koyduğu boşluk. Hakim takdir yetkisini kullanır.

 Kural Dışı Boşluk

Açık Boşluk: Hukuken çözüme varılması gereken bir hususta uygulanabilir bir hükmün bulunmaması. Hakimin hukuk yaratması söz konusudur.

Örtülü Boşluk: Kanunda hükmün var olmasına rağmen hükmün sözü ve ruhunun bağdaştırılmasının mümkün olmadığı durumlardır. Hakim kuralı daraltarak maddenin amacına uygun sınırlamaya gidebilir.

 Hukuk Boşluğu: Yazılı veya yazısız herhangi bir hukuk kuralının bulunmaması durumudur.

Hakimin takdir yetkisini kullandığı boşluk türü kural içi boşluk, hukuk yaratma yetkisini kullandığı boşluk türü ise açık boşluktur.

Hakimin yarattığı hukuk üst yargı denetimine tabidir. Bağlayıcılığı yoktur(İçtihatı birleştirme kararları hariç).

Hukuk, kamu, özel ve karma olmak üzere 3 e ayrılır.

Kamu hukuku özel hukuktan kamu gücü kriteri ile ayrılır. Yani kamu hukuku her zaman için özel hukuktan üstündür. Kamu hukukunda devlet gücü vardır.

Kamu hukuku dalları; Anayasa, idare, ceza, devletler genel, vergi, yargılama, icra ve iflas hukuku.

Özel hukuk dalları; Medeni hukuk, borçlar hukuku, ticaret hukuku, devletler özel hukuku.

Karma hukuk dalları; İş hukuku, fikir ve sanat eserleri hukuku, hava hukuku, bankacılık hukuku, toprak hukuku, çevre hukuku.

Ceza hukukunun ilkeleri; Kanunilik(belirlilik, aleyhte çıkarılan yasa geçmişe yürümez, kıyas yapılamaz, idarenin düzenleyici işlemleri ile suç oluşturulamaz ve ceza verilemez, örf ve adetlere dayanarak suç oluşturulamaz ve ceza verilemez), kusursuz ceza olmaz ilkesi, cezaların şahsiliği ilkesi, ümanizm ilkesi(Kişinin yeniden topluma kazandırılması), adalet ve eşitlik ilkesi.

Suçun Unsurları:

  Kanunilik(Tipiklik):Ancak ceza kanununda düzenlenmiş olan eylemler suç olarak tanımlanır.

  Maddi Unsurlar:

 Fail: Suçu işleyen.

 Mağdur: Zarar gören.

 Fiil: İnsan eylemi.

Hareket: Yapma veya yapmama tepkisi.

Nedensellik Bağı(İlliyet Bağı): Suçun hareket neticesinde ortaya çıkması.

 Suçun Konusu: Suçun üzerinde durduğu kişi ya da nesne.

 Suçun Nitelikli Unsurları: Cezanın artırılması ya da azaltılmasını gerektiren unsurlar.

  Manevi Unsurlar

 Kast: Suçun unsurlarının bilerek ve isteyerek gerçekleşmesi.

Doğrudan Kast: Kişi neticeyi öngörüyor ve istiyor. İstediği neticenin gerçekleşmesi için özel çaba harcıyor.

Olası Kast: Kişi neticeyi öngörüyor ve olursa olsun düşüncesiyle kabulleniyor. Gerçekleşmesini istediği netice için özel bir çaba harcamıyor.

 Taksir

Bilinçsiz Taksir: Kişi başkaları tarafından öngörülebilecek bir neticeyi öngöremiyordur ve neticenin gerçekleşmesini istemiyordur.

Bilinçli Taksir: Kişi neticeyi öngörüyor ve nasıl olsa olmaz düşüncesiyle hareket ediyor. Neticenin gerçekleşmesini istemiyordur.

Ceza hukukunun yaptırım türleri

  Cezalar

 Hapis Cezası

Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası

Müebbet Hapis Cezası

Süreli Hapis Cezası

Adli Para Cezası

  Güvenlik Tedbirleri

 Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma

 Müsadere

 Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri

 Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri

 Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri

 Tekerrür

 Sınır Dışı Edilme

Vergi hukukunun ilkeleri; adalet(eşitlik değil), genellik, kanunilik.

Kamu gelirleri; vergi(Devletin kamu hizmetlerini yerine getirmek için egemenlik gücüne dayanarak karşılıksız ve zorla aldığı para), harç(Bazı kamu hizmetlerinden yararlananların bu hizmet karşılığı ödediği para. Örn. tapu harcı, noter harcı), resim(Kamu kuruluşlarının belirli bir iş ya da faaliyetin yapılmasına yetki ve izin vermesi karşılığında alınan para.), şerefiye(Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının yaptığı bayındırlık, imar işleri dolayısıyla değeri artan gayrimenkul sahiplerinden artış nedeniyle zorla alınan para), parafiskal(Vergi benzeri gelirler. Sosyal güvenlik kuruluşları ile mesleki kamu kuruluşlarına, kuruluş amaçlarını gerçekleştirmek için gelir toplama yetkisinin verilmesiyle ortaya çıkan ve bu kuruluşların üyelerinden sağlanan kamu gelirleri.), mülk ve teşebbüs gelirleri(Devletin arazi, bina, orman, maden gibi gayrimenkulleri ve ticari işletmelerinden elde ettiği para.), borçlanma gelirleri(Devletin borçlanmaya başvurması.).

Vergiler konularına göre gelir üzerinden (gelir vergisi, kurumlar vergisi), servet üzerinden (emlak vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, veraset ve intikal vergisi), harcamalar üzerinden(kdv, ötv) alınanlar olarak ayrılır.

Vergiler dolaylı(kdv, ötv) ve dolaysız(emlak, gelir, kurumlar) vergiler olmak üzere de ikiye ayrılır.

Özel hukukta kişiler birbiriyle eşit ve hukuki ilişkileri düzenlemekte serbesttir.

Medeni hukukun temel esasları; dürüstlük, iyi niyet, ispat yükü, hak ehliyeti.

Hakkın Türleri

Kamu Hakları: Kişilerle devlet arasındaki ilişkileri düzenler.

 Kişinin Hakları

 Sosyal ve Ekonomik Haklar

 Siyasi Haklar

Özel Haklar

 Nitelik Bakımından Özel Haklar

Mutlak Haklar: Sahibine geniş yetkiler veren ve herkese karşı ileri sürülebilen haklardır. Örn. Mülkiyet hakkı, telif hakkı, ayni haklar, intifa hakkı, velayet ve vesayet hakkı

Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar

Maddi Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar

Maddi Olmayan Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar

Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar

Kişinin Kendi Şahsı Üzerindeki Mutlak Haklar

Kişinin Başkasının Şahsı Üzerindeki Mutlak Haklar

Nisbi Haklar: Sadece belirli kişilere karşı ileri sürülebilen haklardır. Örn. Alacak hakkı yalnızca borçluya karşı ileri sürülebilir.

 Konuları Bakımından Özel Haklar

Mal Varlığı Hakları: Örn. Mülkiyet, telif, alacak hakkı…

Kişilik Hakları

 Hukuki Etkileri Bakımından Özel Haklar

Yenilik Doğuran Haklar

Kurucu Yenilik Doğuran Haklar

Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar

Bozucu Yenilik Doğuran Haklar

Alelade Haklar: Kullanılmasıyla herhangi bir değişiklik olmaz. Örn. Velayet, vesayet hakkı.

 Devredilebilmeleri Bakımından Haklar

Devredilebilen Haklar: Mal varlığı hakları devredilebilir.

Devredilemeyen Haklar: Örn. Ergin kılınmayı talep, nişanı bozma, boşanma davası açma, soy bağının reddi gibi haklar.

Hakkın kazanılmasında iyi niyet(subjektif iyi niyet) kuralı geçerlidir. Hakların kazanılması hukuki olay(Kişinin iradesine bakılmaksızın kendisine hukuki sonuç bağlanması olayı.), hukuki fiil(Kişinin iradesi ile hukuki sonuç doğuran olay.), hukuki işlem(Bir kişinin veya aynı amaca yönelik birden fazla kişinin iradesiyle hukuki sonuç yaratması.) olmak üzere 3 şekilde olur.

Hakların kazanılış biçimleri; devren(Hakkı bir başkasından devralmak), aslen(Hakka bir başkasından devralmadan sahip olunması) olmak üzere 2 çeşittir.

Aslen kazanma taşınmazlar üzerinde ise işgal, taşınırlar üzerinde ise sahiplenme olur.

Hakların kullanılmasında dürüstlük(objektif iyi niyet) kuralı geçerlidir.

İhkaki Hak: Hakkın sahibi tarafından kendi eliyle alınması. Hukuk düzeni tarafından benimsenmemiştir. Çünkü hukuk düzeni hakkın devlet tarafından korunmasından yanadır. Hak sahibi hakkını ihlal eden kişiyi uyararak talep hakkını, hak ihlalinin devamı halinde de dava hakkını kullanabilir.

Hakkın kişinin kendisi tarafından korunduğu haller; meşru müdafa, zaruret hali, kuvvet kullanma.

Medeni hukuk kendi içinde kişiler hukuku, aile hukuku, eşya hukuku, miras hukuku olarak ayrılır.

Kişiler hukuku, kişilerin türlerini(insanlar, dernekler, vakıflar), ehliyetlerini, kişisel durumlarını, akrabalık ilişkilerini, yerleşim yerleri ile ilgili ilgilerini, kişiliğin başlangıcını ve sona ermesini, korunmasını düzenleyen hukuk kurallarıdır.

Aile hukuku, evlilik, boşanma ve eşlerin birbirlerine karşı olan sorumluluklarını, velayet hakkını, soybağı ilişkilerini vesayet ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarıdır.

Gerçek kişilik tam ve sağ doğumla başlar.

Gerçek kişiliği sona erdiren haller; ölüm, gaiplik, ölüm karinesi, birlikte ölüm karinesi.

Karine: Bilinen bir olgudan bilinmeyen bir olgunun çıkarılması.

Mal varlığı hakları ölüm anında mirasçılarına geçer. Ölümün meydana geldiği andan itibaren 10 gün içinde nüfus memurlarına bildirilmesi gerekir.

Ölüm Karinesi: Ölümüne kesin gözle bakılacak bir halde kaybolan ve cesedi bulunamayan kişi ölmüş sayılır. En büyük mülki amirinin emriyle ölümüne karar verilir. Mahkeme kararına gerek yoktur fakat istenirse alınabilir. Ölüm karinesinde herhangi bir sürenin geçmesine gerek yoktur.

Birlikte Ölüm Karinesi: Birden fazla kişinin ölüm anı tespit edilemediğinde hepsinin aynın anda ölmüş sayılması.

Gaiplik: Kaybolma. Ölümüne olası gözle bakılabilecek bir tehlike içinde kaybolma(Kaybolmadan 1 yıl geçtikten sonra mahkemece karar verilebilir), uzun zamandan beri haber alınamama durumunda(Son haber tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra mahkemece karar verilebilir. Ölüme ilişkin ufak da olsa olasılık gerekir.)

Gaiplikte görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.

Ölüm ve birlikte ölüm karineleri adi karinelerdir, yani aksi ispatlanabilir.

Gaiplikte evlilik kendiliğinden düşmez ancak eş tarafından başvuru ile düşer. Ölüm karinesinde ise evlilik kendiliğinden düşer.

Hak Ehliyeti: Haklara ve borçlara ehil olma ehliyetidir. Sağ ve tam doğmak koşuluyla ana rahmine düştüğü an kazanılabilir.

Fiil Ehliyeti: Kendi işlem ve ehliyetiyle hak kazanabilme, borç altına girebilme anlamındadır.

Dar anlamda kişilik sadece hak ehliyetine sahip olma, geniş anlamda kişilik ise hak ehliyetinin yanında fiil ehliyetine sahip olmak demektir.

Ayır etme gücünü yaş, akıl hastalığı, akıl zayıflığı ve sarhoşluk etkiler.

Mümeyyiz: Ergin

Hakim kararı ile erginliğe asliye hukuk mahkemesi karar verir.

Kişi ergin olmakla yaşça büyümüş sayılmaz.

Sağır ve dilsizler 21 yaşında ergin olurlar.

Sınırlı ehliyetsizler; ayırt etme gücüne sahip ergin olmayan kişi ya da ayırt etme gücüne sahip, ergin fakat kısıtlı kişilerdir. Kural olarak fiil ehliyetleri yoktu ama bazı istisnaları vardır. Bu kişiler tek başlarına kendisine sıkı sıkıya bağlı kişilik haklarını(vasiyetname düzenlemek, nişanlanma, soybağı reddi, reşit kılınma isteği) kullanabilirler ve bağış kabul edebilirler. Yasal temsilcisinin rızasıyla dahi bağış ve kefalet(kefil) sözleşmesi düzenleyemez ve vakıf kuramazlar. Yasal temsilcisinin rızasıyla satım, kira, hizmet ve fikir sözleşmesi düzenleyebilirler.

Kişilik

Gerçek Kişiler

 Dar Anlamda Kişilik: Hak ehliyeti ile başlar.

 Geniş Anlamda Kişilik: Fiile ehliyeti ile başlar. Şartları; reşit olmak, mümeyyiz olmak(temyiz kudretine sahip olmak), kısıtlı olmamak.

Tüzel Kişiler: Belli bir amacı gerçekleştirmek üzere bağımsız bir varlık şeklinde örgütlenmiş, haklara ve borçlara sahip kişi veya mal topluluklarıdır.

 Özel Hukuk Tüzel Kişileri: Özel kişilerin hür iradeleri ile kurulurlar. Kamu güçleri yoktur. Eşitlik ilkesi geçerlidir yani diğer kişilerle eşit konumdalardır. Özel hukuka tabidirler.

 Kişi Toplulukları

Dernek: Gerçek veya tüzel en az 7 kişinin kazanç paylaşma dışında belirli bir ortak amacı gerçekleştirmek üzere oluşan topluluk.

Şirket: İki veya daha fazla kişinin aynı amaca yönelik emeklerini ve mallarını birleştirmesiyle oluşan topluluk.

 Mal Toplulukları

Vakıflar: Gerçek veya tüzel kişilerin mal ve haklarının belirli veya sürekli bir amaca özgülenmeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır.

 Kamu Hukuku Tüzel Kişileri: Kamu gücüne sahiptirler. Amaçları kamu yararını gerçekleştirmektir. Diğer kişilerden üstün konumdadırlar yani eşitlik ilkesi yoktur. Kanunla veya idari işlemle kurulurlar. Kamu hukukuna tabidirler.

§ Kamu Tüzel Kişileri

Kişi Topluluğu Şeklindeki Kamu Tüzel Kişileri

Kamu İdareleri

–  Merkezi İdare: Devlet.

–  Mahalli İdareler: İl Özel İdareleri, Belediyeler, Köyler.

Mal Topluluğu Şeklindeki Kamu Tüzel Kişileri

Kamu Kurumları(Hizmet Kuruluşları): İdari Kamu Kurumları(TCMB, Orman GM, Vakıflar GM), İktisadi Kurumlar(TCDD, DHMİ, MKEK),Sosyal Kamu Kurumları(SGK), Bilimsel, Teknik, Kültürel Kamu Kurumları(TRT, Üniversiteler, TÜBİTAK, DİE, TODAİE, TÜBA), Düzenleyici Kamu Kurumları(SPK, RTÜK, BDDK, EPDK), Meslek Kuruluşları(Barolar, Odalar)

Zilyetlik: Bir eşyayı fiili hakimiyeti altında bulundurma.

Ayni Hak: Kişisel haklardan farklı olarak eşyalar üzerinde kesin egemenlik yetisi sağlayan haklardır. Ayni haklar herkese karşı ileri sürülebilir.

Mülkiyet Hakkı: Kişinin bir şeyi üzerindeki mutlak egemenlik hakkıdır.

Sınırlı Ayni Haklar: Mülkiyet hakkının dışında kalan haklardır. İrtifak hakkı(Kullanma ve yararlanma hakkı), taşınmaz yükü(Taşınmaz mallara sahip kişinin borcunu sahibi olduğu taşınmaz ile güvence altına aldığı hak.), rehin hakkı olmak üzere 3 çeşidi vardır.

İntifa Hakkı: Taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya mal varlığı üzerinde kurulabilen, hak sahibine tam yararlanma yetkisi veren haklardır.

Sükna Hakkı: Sahibine bir binada veya onun bir kısmında oturma yetkisi veren irtifa hakkıdır.

Borçlar hukukunun ilkeleri; nisbilik, sınırlı sayıda olmaması, borç ilişkilerinin geçici niteliği, irade özerkliği(sözleşme serbestisi, eşitlik, şekil serbestisi), dürüstlük, kusurlu sorumluluk(örn. Satılan bir malın başkasına satılmaması), üçüncü kişiye borç yaratılamaması, sözleşmelerde ivaz(karşılık), borçlunun yerleşim yerinde ifa ilkesi.

Borç ilişkisinin unsurları; alacaklı, borçlu, edim(Alacaklının ifasını talep ettiği, borçlunun da yerine getirmesi gerekn davranış. Edim hukuka ve ahlaka aykırı olmamalı, ifa edilebilir yani imkansız olmamalı, belli ya da belli edilebilir olmalıdır.).

Edim türleri, verme, yapma ve yapmama.

Borcun kaynakları; hukuki işlem(sözleşmeler de olur), haksız fiil, sebepsiz zenginleşme.

Borcu sona erdiren nedenler; ifa, ibra(Alacaklı ile borçlu arasındaki sözleşme ile borcun sona ermesi. Borçlar kanununda düzenlenmemiştir.), yenileme(tecdit), alacaklı ve borçlu sıfatının birleşmesi, kusursuz imkansızlık, takas, zaman aşımı.

Latife(Şaka) Beyanı: Beyanda bulunan kişinin gerçek iradesine uymayan bir beyanda bulunması.

Zihni Kayıt: Beyan sahibinin, bir iradeye sahip olmadı halde görünüşte böyle bir iradeye sahipmiş gibi davranması.

Muvazaa: Tarafların gerçek iradelerini gizleyerek farklı beyanlarda bulunmaları.

Gabin: İki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birinin darda kalmasından, düşüncesizliğinden veya tecrübesizliğinden yararlanarak edimler arasında meydana gelen açık orantısızlık.

İkrah: Tehdit.

Resmi Senet: Resmi bir makamın katılmasıyla oluşturulan belge.

Resmi Sicil: Bir takım hukuki ilişki ve olayları kaydetmek için resmi makamlarca tutulan resmi kayıtlar.

Akit: Sözleşme.

İcap: Öneri, teklif.

Devletin unsurları; toprak, millet ve egemenliktir.

Yapısına göre devlet şekilleri:

Tek Yapılı Devlet

Ø Üniter Devlet(Basit Devlet):  Ülkenin tümünde tek bir devlet(yasama, yürütme, yargı) ve dolayısıyla tek bir hukuki rejim vardır.

Ø Bölgeli Devlet: Farklı bölgelerden oluşan devlet.

Birleşik(Karma) Devlet

 Federal Devlet: Yasama, yürütme, yargı fonksiyonları açısından kendi içerisinde belli bir özerkliğe sahip olan, ancak ortak bir anayasa ile tek bir devlete bağlı olan devletlerin oluşturduğu birlik. Federe devletlerin diğer devletlerle ilişkisinde yetki federal devlete aittir.

 Konfederal Devlet: Birden çok devletin sınırlı, ortak ve belirli bir amacı gerçekleştirmek amacıyla bir araya geldikleri devlet modeli.

Konfederasyon devlette her bir devlet kendi devlet yetkilerini uluslararası alanda kullanabiliyorken federasyon devletlerde her bir devlet uluslararası alanda federal devlete bağlıdır.

Egemenlik şekillerine göre devletler; monarşik(tek bir hükümdar), oligarşik(bir grup, sınıf ya da zümre egemenliği), teokratik, cumhuriyet.

Şekli Hukuk: Uyuşmazlıkların çözümünde izlenecek usulü gösteren kurallara denir.

Maddi Hukuk: Toplumu oluşturan kişilerin birbirleri ve toplum ile olan ilişkilerini düzenleyen, kişilerin sahip olduğu hak ve yüklendiği borçları belirleyen kurallardır.

Kanunlar, TBMM’ye milletvekilleri veya bakanlar kurulu tarafından önerilir. Bakanlar kurulunun kanun önerilerine kanun tasarısı, milletvekillerinin kanun önerisine kanun teklifi denir.

Kanun çeşitleri; süreli kanunlar(bütçe kanunu), süresiz kanunlar(anayasa, medeni kanun, ceza kanunu), milli kanunlar(medeni kanun, borçlar kanunu), milletlerarası antlaşmalar.

Milletlerarası antlaşmalar hükümet tarafından imzalanır. TBMM tarafından uygun görüldükten sonra cumhurbaşkanı tarafından onaylanır ve yayımlanır.

Milletlerarası antlaşmalar için anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla dava açılamaz.

Olağan dönemde sosyal ve ekonomik haklar haricinde temel hak ve özgürlüklerle ilgili KHK düzenlenemez.

KHK yayımlandığı gün yürürlüğe girer ve aynı gün meclisin onayına sunulur.

Olağanüstü durumlarda çıkarılan KHK’lar anayasa mahkemesi denetimine tabi değildir.

Olağanüstü dönemlerde KHK için gerekli olan yetki yasası şartı yoktur.

KHK’ların TBMM’de görüşülme süresi 30 gündür.

Tüzükler, bakanlar kurulu tarafından çıkarılır, Danıştay tarafından incelenir, cumhurbaşkanı tarafından imzalanır ve resmi gazetede yayımlanır.

Yönetmelikler, başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılabilir. Ülke çapında uygulanacaksa Danıştay tarafından, uygulanmayacaksa o yerdeki idare mahkemesi tarafından yapılır. Başbakanlık ve bakanlıklar tarafından çıkarılan yönetmelikler her zaman Danıştay tarafından incelenir. Resmi gazetede yayımlanmayabilir. Hangisinin resmi gazetede yayımlanacağı kanunla belirlenir. Yönetmeliklerle temel hak ve özgürlükler kısıtlanamaz. Kanunla düzenlenmeyen bir konuda yönetmelik çıkartılamaz.

Herhangi bir adet ya da geleneğin örf adet hukuku olabilmesi için gerekli unsurlar; maddi unsur(uzun süredir uygulanıyor olma), manevi unsur(genel inanış), hukuki unsur(devlet desteği).

İçtihatı birleştirme kararları resmi gazetede yayımlanır.

Kişiler hukuku, kişi ve kişilik kavramları, kişiliğin başlangıcı, kişilerin hukuki ehliyet durumları, kişiler arasındaki akrabalık(hısımlık) durumları, kişilerin adı ve yerleşim yerleri, kişiliğin korunması ve sona ermesi, kişisel durumların kütüğe kayıtları gibi konuları inceler.

Ticaret hukukunun alt dalları; şirketler hukuku, kıymetli evraklar hukuku, sigorta hukuku, deniz ticaret hukuku, ticari işlemler hukuku.

Devletler özel hukukunun alt dalları; vatandaşlık hukuku, yabancılar hukuku, kanunlar ihtilafı hukuku.

Doğumun en geç 1 ay içinde nüfus memurluğuna bildirilmesi gerekir.

İkametgahın değişmesi halinde yeni yere gidildikten sonra 2 ay içinde kütüğün yeni ikametgaha nakledilmesi zorunludur.

Askerlik şubesi ve adalet mercilerinin dışında mahallin en büyük mülki amirinin yazılı emri olmadıkça nüfus kütükleri hiçbir daireye veya şahsa verilemez.

Aile hukukunun ilkeleri; birlik, eşitlik, süreklilik, zayıfların korunması, devletin müdahale, irade serbestisinin yokluğu ilkeleri

Veraset: Miras, vasiyet ve miras sözleşmesi gibi tasarrufları ifade eder.

Muris: Miras bırakan kişi.

Tereke: Murisin mal varlığı.

Borç ilişkileri geçicidir.

Temerrüt: Borcun zamanında ifa edilmemesi.

Def’i: Davalının borcunu, özel bir nedenden dolayı yerine getirmekten kaçınmasına olanak veren hak.

Tacir: Bir işletmeyi kısmen de olsa kendi nam ve hesabına işleten kişi.

Kambiyo: Herhangi bir alacağın tahsili, bir borcun ödenmesi veya bir yerden toplanan para veya para yerine geçen taşınabilir değerlerin başka bir yere aktarılması için yapılan işlem bedeli.

Medeni usül hukuku, adliye mahkemelerinin özel hukuk alanındaki bütün yargısal faaliyetlerini inceler.

Kamu hukukunda çıkan sorunlar idare mahkemelerinde çözülür.

Ceza sorumluluğunu azaltan nedenler; yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, irade dışı alkol ve uyuşturucu madde etkisi altında kalma, sağır ve dilsiz olma.

Hakların kazanılma şekilleri; aslen kazanma, devir yoluyla kazanma, kurma yoluyla kazanma, zamanaşımı yoluyla kazanma.

Kurma yoluyla hak kazanma, bir kimsenin sahip olduğu hakkı devretmeksizin bu hak üzerinde bir başkasına yeni bazı haklar sağlaması durumunda olur. Örn. A’nın komşusu B’ye tarlası üzerinden geçit hakkı vermesi.

Türk vatandaşlığı doğumla veya sonra kazanılır.

Türk vatandaşlığının kazanılması veya kaybedilmesine ilişkin hizmetler yurt içinde bakanlık, yurt dışında dış temsilcilikler tarafından verilir.

Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen kişiler, vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler, göçmen olarak kabul edilen kişiler milli güvenlik ve kamu düzeni bakımında engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla bakanlığın teklifi, bakanlar kurulunun kararıyla  Türk vatandaşlığını kazanabilir.

Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin kararlar, karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.

Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyenlerden talepleri uygun görülenlere bakanlıkça Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi, verilen izin sonucunda veya önceden yabancı bir devlet vatandaşlığını kazandığını belgeleyenlere ise Türk vatandaşlığından çıkma belgesi verilir. Çıkma isin belgesi 2 yıl geçerlidir. İzin belgesini alanlar bu süre içinde yurt içinde ikamet edilen yer valiliğine, yurt dışında ise dış temsilciliklere yabancı devlet vatandaşlığını kazandığına dair bilgi ve belgeleri vermek zorundadır. Çıkma belgesinin ilgiliye imza karşılığı teslimi ile Türk vatandaşlığı kaybedilir.

Türk vatandaşlının kaybettirilmesi bakanlar kurulu kararının resmi gazetede yayımlandığı tarihten itibaren hüküm ifade eder. Kaybettirme kararları şahsidir, eş ve çocukları etkilemez.

Türk vatandaşlığının ispatını sağlayan resmi belgeler; nüfus kayıtları, nüfus cüzdanları, pasaport veya pasaport yerine geçen belgeler.

Türk vatandaşlığından çıkarılma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu açıktır. Karar aleyhine Danıştay’a başvurulabilir.

Cürüm: Toplum düzenini ağır biçimde sarsan suçlar.

Depolitizasyon: Siyasetten soğutma.

İnfisah(Dağılma):Tüzel kişiliğin sona ermesi.

Resmi gazete Başbakanlık tarafından çıkarılır.