Uluslararası düzeyde İngilizce olarak tam şekli ile “International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems” (Hastalıkların ve İlgili Sağlık Sorunlarının Uluslararası İstatistiksel Sınıflaması) kısaca dilimizdeki karşılığı ile Hastalıkların Uluslararası Sınıflaması (International Classification of Diseases ya da ICD) olarak bilinen tanımlama pek çok ülkede kullanılan yaygın bir kodlama sistemidir.

Sınıflama, hastalık ve yaralanmaların detaylı bir biçimde tanımlanması ile oluşturulmuştur. Bu liste yaklaşık on yıllık aralıklarla yenilenmektedir. Altıncı kez 1948 yılındaki 6. Konferansta yenilenen ICD, DSÖ tarafından Uluslararası İstatistiksel Hastalık, Travma ve Ölüm sebepleri adı altında yayımlanarak ölümcül olmayan hastalıkları da içerecek şekilde genişletilmiştir. Bu konferansta sağlık istatistikleri alanında uluslararası iş birliğinin sağlanmasının önemi vurgulanmıştır. DSÖ tarafından, 1955 yılında bu sistemin yedinci (ICD-7) revizyonu hazırlanmış, 1957 yılında indeksleme için kodlama sistemlerini kapsayan ICD’nin kitap şeklindeki 1. ve 2. ciltleri geliştirilmiştir. Sekizinci revizyon (ICD-8), 1967 yılında yayımlanmıştır.

Önemli değişikliklerin bir ikincisi de 1975 yılında kabul edilen 9.revizyonda (ICD-9) gerçekleşmiştir. Bu değişiklikler, daha özel kodlama için belli bazı kodlara isteğe bağlı 5. bir basamak dahil edilmesi, tümörlerin yapıları ile ilgili ayrı bir kod grubunun (M kodları) oluşturulması, bazı tanısal durumlarda isteğe bağlı çift kodlama sisteminin kullanılabilmesi ve akıl hastalıklarında uluslararası kabul görebilecek bir terminolojinin bulunmasındaki güçlük nedeni ile akıl hastalıkları ile ilgili her bir kategorinin içeriğinin açıklanmasıdır. ICD-9 kitapçığı 1977/78 yıllarında basılmış, pek çok ülkede kullanıma girerek kliniksel kullanıma dönük hale getirilmiştir. Üçüncü önemli değişiklik de, 1989 yılında Cenevre\'de toplanan 10. uluslararası konferansta kodlama sisteminde yapılan köklü değişikliktir.

DSÖ tarafından geliştirilen Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırması-10.versiyon, ICD-10 olarak ifade edilen sistem, halen mortalite kodları 138 ülkede, morbidite kodları 99 ülkede kullanılan, 42 dilde yayımlanmış en köklü ve geniş sınıflama sistemidir. DSÖ tarafından 1992 yılında yayınlanan ICD-10’un ICD-9’dan temel farkı, ICD-10’daki tüm kodların alfa nümerik yapıda olması ve ICD-9’a göre daha fazla genişleme esnekliğine sahip olmasıdır. ICD’nin 9 ve özellikle 10. revizyonlarında patolojik temel genişletilerek daha kapsamlı hale getirilmiştir.

ICD-10’da bölümlerin toplam sayısı 23 olmuştur. Bazı bölümlerin başlıkları da içeriklerinin daha iyi yansıtılabilmesi amacıyla değiştirilmiştir. Dünyada pek çok ülke tarafından kullanılmakta olan ICD-10, istatistiksel bir sınıflama olup, birbirine benzer hastalık ya da durumlar bir bir araya getirilmiş, taşıdıkları öneme göre sınıflandırılma yapılmış ve her hastalık için o hastalığa özgü bir kod kullanılmıştır.

BAKINIZ ICD 10 : http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/bisi/verigiris/icd.asp 

http://www.sdplatform.com/Dergi/25/Kodlama-Kultursuzlugu-Ornek-1-ICD-10.aspx 

Bu yapısı ile ICD-10, hem sağlık hizmetlerinin yönetimi ve hem de epidemiyolojik çalışmalarda kolaylık sağlamaktadır. Bu sınıflama, genel hastalıklar ile belli bir organ ya da anatomik bölgeye özgü hastalıkların birbirinden ayrılması ilkesine dayanmaktadır. Yapısal olarak ICD-10, dört karakter düzeyinde, üç rakamın takip ettiği tek harften oluşan alfa nümerik kodlama sistemine sahip tanıya dayalı bir sınıflandırma sistemidir. Klinik tanıların detaylandırılması ve tanısal/tedaviye yönelik işlemlerin kodlamalarının yapılabilmesi için bazı ülkeler ICD-10’un temel yapısını esas alan kendilerine özgü farklı sınıflandırma sistemleri geliştirmişlerdir. ICD-10-AM (Hastalıkların ve İlgili Sağlık Sorunlarının Uluslararası İstatistiksel Sınıflandırması, Avustralya Modifikasyonu) Avustralya tarafından bu amaçla geliştirilen sınıflandırma sistemidir. ICD-10-AM hastalıklara ilişkin tanıları, hastalıkların tanı ve tedavisinde uygulanan işlemleri içermektedir. Temel yapısını ICD-10’un oluşturduğu beş ciltlik klinik sınıflama sisteminden oluşan bir kodlama sistemidir. ICD-10’a göre daha detaylı verilerin elde edilmesi amacıyla kod aralıkları genişletilmiştir. Benzer olarak 2001 yılında ABD’nde ICD-10-CM yayımlanmıştır.

 GİRİŞ (http://www.tig.saglik.gov.tr/belge/1-38544/yayinlar.html) alınmıştır 

ICD-10’NUN HAZIRLANMASI

Hastalıkların sınıflandırması, morbid antitelerin belirlenmiş kriterlere göre atandığı bir kategori sistemi olarak tanımlanabilir. Olası birçok sınıflandırma ekseni bulunmaktadır; ancak burada, derlenecek istatistiklere uygun olarak gerçekleştirilecek kullanıma bağlı olacak olan eksen seçilmiştir.  Hastalıkların istatistiksel sınıflandırması, belirli sayıda kategori kapsamında bulunan bütün morbid durumları kapsamalıdır.

Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflandırmasının 10. Sürümü, 1893’te Bertillon Sınıflandırması ve Ölüm Nedenlerinin Uluslararası Listesi adıyla şekillendirilen ilk sürümü takip eden sürümlerin en sonuncusudur. Sınıflandırmanın tüm tarihsel gelişimi, ICD-10’nun 2. Cildinde verilmektedir. Sınıflandırmanın içerik ve amacını daha net ortaya koymak ve sınıflandırmanın kapsamında, hastalık ve yaralanmaların dışında yapılan eklemeleri yansıtmak amacıyla başlıkta değişiklik yapılmış olsa da, alışıldık ‘ICD’ kısaltması korunmuştur.  Güncellenmiş sınıflandırmada, durumlar, genel epidemiyolojik amaçlar ve sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi açısından en uygun şekilde gruplanmıştır.

ICD’nin 10. Sürümü ile ilgili çalışmalar Eylül 1983’te, Cenevre’de yapılan ICD-10 Hazırlık Toplantısı ile başlamıştır. Çalışma programı, WHO Hastalıkların Sınıflandırılması için İşbirliği Merkezleri Başkanlarının yaptığı düzenli toplantılarla yürütülmüştür. Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırması, 10. Sürüm İhtisas Komitesinin 1984 ve 1987’de yaptığı toplantılar dahil olmak üzere bir dizi özel toplantı ile politika yönlendirmesi sağlanmıştır.

Birçok uzman grubunun ve ayrı ayrı uzmanların sağladığı teknik katkılara ek olarak, revizyon teklifi taslaklarının 1984 ve 1986’da bütün dünyaya yapılan dağıtımı ile birlikte WHO Üyesi Ülkeler ile WHO Bölge Ofislerinden sayısız görüş ve öneri alınmıştır. Alınan görüşlerde, birçok kullanıcının, ICD’nin, her zaman yer verilen ‘tanı bilgileri’ (ifadenin en geniş anlamıyla) dışındaki veri tiplerini kapsamasını istediği görülmüştür.  Kullanıcıların bu yöndeki isteklerini yerine getirmek amacıyla, alışıldık biçim ve yapısı ile geleneksel ICD’yi merkez alan bir sınıflandırma ‘ailesi’ kavramı geliştirilmiştir.  Böylece, ICD, genel amaçlı tanı bilgilerinin sunulması ihtiyacını karşılarken, ICD ile bağlantılı diğer birçok sınıflandırma da kullanılacak ve ICD gerek aynı bilgilere yönelik farklı yaklaşımlara gerekse farklı bilgilere (esas olarak tıbbi ve cerrahi işlemler ve sakatlık) yer verecektir.

Sınıflandırmanın 9. Sürümünün hazırlanması sırasında getirilen, farklı bir temel yapının çok sayıda ve farklı kullanıcının ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabileceği yönündeki önerilerin ardından, birçok alternatif model değerlendirilmiştir.  Ancak, sınıflandırmanın geleneksel tek değişkenli eksen tasarımı ile sınıflandırma yapısının, sık oluşan, maliyetli veya diğer şekilde halk sağlığı açısından önem arz eden durumlara vurgu yapan diğer yönlerinin geçen zaman içinde kabul gördüğü ve çoğu kullanıcının, bu tasarım ve yapının yerine geçmek üzere önerilen modelleri kabule yanaşmayacağı ortaya çıkmıştır.  Sonuç olarak, 10. Sürüme yönelik çalışmada görüleceği üzere, geleneksel ICD yapısı korunmuş ancak, önceki sayısal kodlama planı, bir alfasayısal kodlama planı ile değiştirilmiştir. Bu, önceki sürümlerde olduğu gibi numaralandırma sistemini bozmadan, gelecek sürüm için daha geniş bir çerçeve ve alan sağlamaktadır.

Mevcut alanın en iyi şekilde kullanımını sağlamak amacıyla, immün mekanizmanın bazı bozuklukları, kan ve kan yapıcı organların hastalıkları ile birlikte verilmektedir (Bölüm III).  Göz ve eklerinin hastalıkları ile kulak ve mastoid çıkıntı hastalıkları için yeni bölümler oluşturulmuştur. Dış nedenler ile sağlık servisleriyle temas ve sağlık durumunu etkileyen faktörlere ilişkin daha önceki tamamlayıcı sınıflandırmalar bu sürümde, ana sınıflandırmanın bir parçasını oluşturmaktadır.

9. Sürüme dahil edilen, belirli tanısal ifadelere yönelik hançer ve yıldız imli ikili sınıflandırma sistemi korunmuş ve yıldız imli eksenler üç karakterli düzeydeki homojen kategorilere dahil edilmek suretiyle genişletilmiştir.

ICD-10’un üç cildinin içerdiği bilgiler

Açıklama: Aşağıda verilen cilt numaraları yalnızca WHO ICD-10 ile ilgilidir.

Sınıflandırma sunumu değişmiştir; artık, üç cilt bulunmaktadır:

1. Cilt. Liste. Bu cilt, 10. Sürüme ilişkin Uluslararası Konferans Raporu, üç ve dört karakterli düzeylerde sınıflandırmanın kendisi, neoplazmaların morfolojisine ilişkin sınıflandırma, özel mortalite ve morbidite listeleri, tanımlar ve nomanklatür düzenlemelerini içerir.

2. Cilt. Kullanım Kılavuzu. Bu cilt, daha önce 1. Ciltte yer verilen sertifikasyon ve sınıflandırmaya ilişkin açıklamalarla, 1. Cildin kullanımına ilişkin yeni artalan, talimatlar ve yönlendirme, tablolar ve daha önceki sürümlerde eksik olduğu görülen ICD kullanımı planlamasına ilişkin açıklamaları bir araya getirir. 2. Cilt ayrıca, daha önce 1. Cildin giriş bölümünde verilen tarihçeyi içerir.

3. Cilt. Alfabetik Dizin. Bu cilt, bir giriş bölümü ve dizinin kullanımına ilişkin genişletilmiş talimatlarla birlikte dizini içerir.

•      •      •

Sınıflandırma, 1989’da, Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırması, 10. Sürüme ilişkin Uluslararası Konferansta onaylanmış ve 43. Dünya Sağlık Asamblesi tarafından, bu Asamblenin aşağıda verilen kararı uyarınca benimsenmiştir.

43. Dünya Sağlık Asamblesi,

Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırması, 10. Sürüme ilişkin Uluslararası Konferans raporunu göz önünde bulundurarak,

1.          Anılan Konferansta önerilmiş olan:

             (1)     Hastalıklar ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflandırması, 10. Sürümü oluşturan Kısa Mortalite ve Morbidite Listesiyle birlikte üç karakterli kategoriler ile isteğe bağlı dört karakterli alt kategorilerin 1 Ocak 1993\'te yürürlüğe girecek olan ayrıntılı listesi;

             (2)     Maternal, fetal, perinatal, neonatal mortalite ve bebek mortalitesi ile ilgili tanım, standart ve raporlama gereklilikleri;

             (3)     Mortalite için esas sebep, morbidite için ise ana durumun kodlanmasına ilişkin kural ve talimatları BENİMSER;

2.          Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflandırması El Kitabını yayınlamasını Genel Direktörden İSTER;

3.          Anılan Konferansta aşağıdakilerle ilgili olarak yapılmış olan önerileri ONAYLAR:

             (1)     İlgili ve tamamlayıcı olan bir dizi sınıflandırma ve Uluslararası Hastalık Nomanklatürü ile birlikte Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflandırması esas alınmak üzere, hastalık ve sağlıkla ilgili sınıflandırma ailesi kavramı ve uygulaması;

             (2)     On yıllık bir revizyon döngüsünde bir güncelleme sürecinin oluşturulması.

ICD-10-AM’NİN GELİŞTİRİLMESİ

WHO Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflandırması, 10. Sürümü (ICD-10)’un Avustralya modifikasyonu ile buna eşlik edecek bir Avustralya işlem sınıflandırmasının hazırlanması, sağlık hizmetlerinde morbidite kodlaması için Avustralya standardı olarak 1 Temmuz 1998’den itibaren yürürlüğe girmek üzere Avustralya Sağlık Bakanları Danışma Konseyi (AHMAC) tarafından oybirliğiyle onaylanmıştır.

Aşağıda verilenlerden oluşan çok ciltli bir sınıflandırma olan ICD-10-AM’nin (Avustralya Modifikasyonu) hazırlanması, takdimi ve sürdürülmesi sorumluluğu Ulusal Sağlık Sınıflandırma Merkezi (NCCH)’ye verilmiştir:

                         •            hastalık listesi ve dizin

                         •            işlem listesi ve dizin

                         •            Avustralya Kodlama Standartları

ICD-10-AM, WHO’nun hastalıklarla ilgili yayını olan ICD-10’a dayanmaktadır ve bu sınıflandırmanın Avustralya klinik uygulamaları için güncel ve uygun olmasını sağlamak amacıyla, klinik tedavi uzmanları ve klinik kod uzmanlarının da katkılarıyla NCCH tarafından Avustralya modifikasyonu gerçekleştirilmiştir. Uluslararası uygunluğun devam ettirilmesine yönelik olarak, WHO ile yakın ilişkiler sürdürülmektedir.

ICD-10-AM, yeni Avustralya işlem sınıflandırmasını içerir. Bu, Medicare Teminat Tarifesine (MBS) dayanan çok eksenli bir sınıflandırma olup, Avustralya Sağlık Müdahaleleri Sınıflandırması veya ACHI olarak adlandırılmaktadır.

Avustralya Kodlama Standartları, ICD-10-AM’nin bir başka temel bileşenini oluşturmaktadır. Bunlar, klinik verilerin kodlanması amacıyla NCCH’nin belirlediği ulusal standartlardır.

ICD-10-AM’nin beş cildinin içerdiği bilgiler

1. Cilt. Hastalık Listesi. Hastalık listesi, üç, dört ve beş karakterli düzeyde hastalık sınıflandırmasını içerir. Üç karakterli kategorilerin bir listesi de iki ek olarak bu ciltte yer alır:

                         Ek A    Neoplazmaların morfolojisi

                         Ek B    Özel mortalite ve morbidite listeleri

2. Cilt. Alfabetik Hastalık Dizini. Hastalık dizini, şu anda kullanılmakta olan çoğu tanısal terimin dizinde bulunmasından dolayı 1. Ciltte yer almayan birçok tanısal terimi içerir.

3. Cilt. İşlem Listesi (ACHI). İşlem listesi, işlem sınıflandırmasını içerir. İşlem listesinin ekleri şöyledir:

                         Ek A    Eşleştirme tablosu

                         Ek B    Numara sırasıyla listelenen ACHI kodları

4. Cilt. Alfabetik İşlem Dizini (ACHI). İşlem dizini, şu anda kullanılmakta olan çoğu işlem teriminin dizinde bulunmasından dolayı 3. Ciltte yer almayan birçok işlem terimini içerir.

5. Cilt. Avustralya Kodlama Standartları. Avustralya Kodlama Standartları, NCCH’nin hazırladığı, ICD-10-AM kodlarının kullanımına ilişkin bir rehber oluşturan ulusal standartları içerir.

ICD-10-AM’de Hastalık Sınıflandırması (1. ve 2. Cilt)

ICD-10-AM’nin 1. ve 2. Cildinin hazırlanmasında, bir dizi sınıflandırma ilkesi uygulanmıştır:

•     WHO ICD-10’un yapısında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

•     Üç ve dört karakterli kodların anlamları aynen bırakılmış, yalnızca bazı durumlarda bu anlamlar açılmıştır.

•     Yapılan değişiklikler, WHO ICD-10’daki kod ve yazım kurallarına uygun olmuştur.

•     Zaman içinde verilerin karşılaştırılabilmesi olanağı korunmuştur.

Bu yüzden, ICD-10-AM’nin 1. ve 2. Ciltleri, kendilerine dayanak oluşturan WHO ICD-10 ile tamamen uyumlu olup, uluslararası düzeyde morbidite ve mortalite istatistiklerinin karşılaştırılabilmesine yönelik ihtiyacı karşılamaktadır.

WHO ICD-10’da yapılan ilk Avustralya modifikasyonu, ilave özellikleri göstermek için beşinci karakterle verilen eklemeler içermektedir. Üçüncü ve dördüncü karakter kategorilerine de sınırlı sayıda ekleme yapılmıştır.

ICD-10-AM’nin 1. ve 2. Ciltlerinin biçimi, yazım kuralları dışında WHO ICD-10\'un biçimi ile hemen hemen aynıdır. ICD-10-AM’nin yazım kuralları, Avustralya Hükümeti tarafından İmla Kılavuzu (Style Manual) olarak önerilen Macquarie Dictionary ile uyumludur. WHO ICD-10’da, ciltler arasında tıbbi terminoloji için tutarsız yazım biçimi kullanıldığı akıldan çıkarılmamalıdır.

ICD-10-AM’de hastalık kodlamasında yapılan önemli değişiklikler, WHO ICD-10’dan alınmıştır. Özetle, bu değişiklikler şöyledir:

•        başlık değişikliği                                                     •     ‘geç etkiler’den ziyade ‘sekel’ kullanımı

•        alfasayısal kodlama planı                                      •     kara taşıma kazalarına ilişkin eksenin değiştirilmesi

•        dört yeni bölüm                                                      •     yaralanmalara ilişkin eksenin değiştirilmesi

•     hastalık ve durumların yerinin değiştirilmesi     •     dış neden kodlarında yapılan yapısal değişiklikler

•     hançer ve yıldız imli yazım biçimi                         •     obstetrik kodlara beşinci karakter atanmaması

•     diyabet                                                                     •     ICD-O-3 morfoloji kodlarının eklenmesi

•     Kraliyet Pediatri ve Çocuk Sağlığı Fakültesine ait sınıflandırma temelinde Bölüm XVI ve XVII’de yapılan değişiklikler

ICD-10-AM\'nin alfabetik hastalık dizini (Cilt 2), Avustralya yazım kurallarına uygundur. WHO ICD-10’un hastalık dizininde, NCCH tarafından, yeni hastalık kodlarının yerinin bulunmasına imkan tanıyacak eklemeler yapılmıştır. Ancak, klinik kod uzmanları, doğru kodu tahsis etmek için kapsama alma ve kapsam dışı tutma açıklamalarını görmek istediğinde listeye bakmak zorundadır. Sınıflandırmanın yapısı hakkında fikir edinmenin en iyi yolu da listeyi gözden geçirmektir.

HASTALIK LİSTESİNDE KULLANILAN YAZIM KURALLARI

ICD-10-AM’nin hastalık listesinde, klinik kod uzmanları ile ICD-10-AM kodlarına dayanarak istatistikleri yorumlayanların anlaması gereken bir dizi özel yazım kuralı kullanılmaktadır.

Kapsama alma terimleri

Üç-dört karakterli açıklamalarda, genellikle bir dizi diğer tanısal terim listelenmektedir. Bunlar, ‘kapsama alma terimleri’ olarak adlandırılmaktadır ve, başlığa ek olarak, söz konusu açıklamaya göre sınıflandırılacak tanısal ifadelerin örnekleri olarak verilmektedir. Bu terimler, farklı durumlara atıfta bulunabilmekte veya eş anlamlı olabilmektedir. Terimler, söz konusu açıklamanın bir alt sınıflandırması değildir.

Kapsama alma terimleri esas olarak, açıklamaların içeriğine ilişkin bir rehber olarak listelenmektedir. Listelenen öğelerin çoğu, açıklamaya ait önemli veya yaygın terimlere ilişkindir. Diğerleri ise bir alt kategori ile bir başka alt kategori arasındaki sınırı belirlemek için listelenen sınırdaki durumlar veya bölgelerdir. Kapsama alma terimleri listesi ayrıntılı değildir ve alfabetik dizine, belirli bir tanısal ifade kodlanırken ilk önce atıfta bulunulması gereken tanısal antitelerin alternatif adları dahil edilmektedir.

Kapsam dışı tutma terimleri

Belli açıklamalarda, ‘Hariç’ sözcüğünden sonra gelen durumların listeleri yer almaktadır. Bunlar, her ne kadar açıklama başlığı bu terimlerin bulundukları yerde sınıflandırılacağına işaret etse, bu terimler aslında başka yerde sınıflandırılmaktadır. Buna örnek olarak, postpartum veya puerperal erizipelin hariç tutulduğu A46 Erizipel kategorisi verilebilir. Her kapsam dışı tutma teriminin arkasından, hariç tutulan terimin tahsis edilmesi gereken, sınıflandırmada başka yerdeki kategori veya alt kategori kodu ayraç içinde verilir.

‘Hariç’ ibaresine ilişkin açıklamalar bir bölüm, blok, kategori veya kod başlığından hemen sonra bulunabilmektedir. Kapsam dışı tutma terimlerinin daha ayrıntılı bir açıklaması için bakınız ACS 0033 Hastalık listesinde kullanılan yazım kuralları, Kapsam dışı tutma açıklamaları.

Lügatçe tanımları

Bölüm V Zihin ve Davranış Bozuklukları, açıklamaların içeriğini göstermek için lügatçe tanımlarını kullanmaktadır. Lügatçe tanımlarının kullanılmasının nedeni, zihin bozukluklarının, özellikle ülkeler arasında büyük değişiklikler göstermesi ve aynı adın oldukça farklı durumları tanımlamak için kullanılabilmesidir. Lügatçe, klinik kod uzmanlarının kullanımı için değildir.

Ayraç ( )

Ayraçlar dört şekilde kullanılır:

1.   Ayraçlar, bir tanısal terimden sonra gelebilecek, ayraçların dışında kalan sözcüklere atanacak kod numarasını etkilemeyen tamamlayıcı sözcükleri göstermek için kullanılır. Buna, etkisiz belirteç denmektedir.

2.   Ayraçlar ayrıca, bir kapsam dışı tutma teriminin atıfta bulunduğu kodu göstermek için kullanılır.

3.   Ayraçlar 1. Ciltte blok başlıklarında, söz konusu bloğun içerdiği kategorilerin üç karakterli kodlarını göstermek için kullanılır.

4.   Ayraçlar, yıldız imli bir kategorideki hançer imli kodu veya hançer imli bir terimden sonra gelen yıldız imli bir kodu göstermek için kullanılır.

Köşeli ayraç [ ]

Köşeli ayraçlar eş anlamlı sözcükleri, alternatif sözcükleri, açıklayıcı ibareleri veya geçerli karakterleri göstermek için kullanılır.

1.   Eş anlamlı sözcükler, köşeli ayraç içinde verilir.

2.   Açıklayıcı ibareler, köşeli ayraç içinde verilir.

3.   Geçerli karakterler, köşeli ayraç içinde verilir.

İki nokta          :

İki nokta, kapsama alınan ve kapsam dışı tutulan terimlerin listelerinde, kendisinden önce gelen sözcükler söz konusu açıklamaya atanacak tam terimler değilse kullanılır. İki nokta işaretinden önce gelen sözcükler, söz konusu açıklamaya atanabilmeleri için, altlarında girilen belirtme veya niteleme sözcüklerinden bir veya birkaçının kullanılmasını gerektirir.

Büyük ayraç    }

Büyük ayraç, kapsama alınan ve kapsam dışı tutulan terimlerin listelerinde, kendisinden önce veya sonra gelen hiçbir sözcüğün tam terim olmadığını göstermek için kullanılır. Büyük ayraçtan önce gelen terimlerin herhangi biri, büyük ayraçtan sonra gelen terimlerinden bir veya birkaçı ile nitelendirilmelidir.